Wat is persoonlijkheid? ➕
De term persoonlijkheid heeft betrekking op kenmerkende individuele verschillen in de manier waarop we denken, hoe we ons voelen en ons gedragen. Deze individuele verschillen zijn vrij stabiel, deels genetisch bepaald en tonen zich in verschillende situaties. Persoonlijkheid kan onderverdeeld worden in de termen karakter en temperament. [2] Een karaktertrek is een verzameling van eigenschappen die bij een persoon horen. Het zijn stabiele eigenschappen die door de jaren heen bijna niet veranderen. Het totaal van alle geërfde karaktereigenschappen wordt temperament genoemd. Hoe gedrag zich ook ontwikkelt, oorspronkelijk temperament blijft altijd herkenbaar. [3] Gedrag of een denkwijze kan namelijk wel veranderd worden door bepaalde dingen die iemand heeft meegemaakt. Mensen wordt deels geboren met een unieke persoonlijkheid en deze wordt deels aangeleerd door omgeving, een leefwijze en opvoeding. Kortom is persoonlijkheid dus de combinatie van aangeboren en aangeleerde eigenschappen en de samenstelling van deze eigenschappen maken iemand uniek. [4]
Hoe meet je persoonlijkheid? ➕
Er zijn verschillende persoonlijkheidsmodellen en persoonlijkheidstesten ontworpen om persoonlijkheid te meten. De vraag die elk persoonlijkheidsmodel beantwoord is, uit welke karaktereigenschappen een persoonlijkheid is opgebouwd. Omdat we honderden woorden voor karaktereigenschappen hebben zijn er veel eigenschappen samengevat in een karaktertrek. Er wordt zogenoemd een taxonomie van de persoonlijkheid gemaakt, de indeling van persoonlijkheidseigenschappen in categorieën. Woorden als spontaan, praatgraag en sociaal worden in de meeste gevallen samengevat als extravert. [5]
Persoonlijkheidsvragenlijsten bestaan meestal uit uitspraken over een persoon, waarbij iemand moet aangeven in hoeverre de uitspraak van toepassing is op diegene, of in hoeverre deze persoon het er mee eens is. De antwoord mogelijkheden zijn vaak beperkt: bijvoorbeeld van ‘juist - onjuist’, van ‘ja - nee’ en van ‘sterk mee eens’ - ‘sterk mee oneens’. De persoonlijkheidsvragenlijsten bevatten meestal meerdere schalen, dit zijn verzamel items die worden gebruikt om bepaalde eigenschappen te meten. [2]
Ik heb onderzoek gedaan naar verschillende persoonlijkheidstesten en ben tot de conclusie gekomen dat ik de Big-5 theorie het beste kan gebruiken voor mijn onderzoek. Ik was niet alleen opzoek naar de vragen van een test, maar ook naar de manier hoe ze de uitkomst berekenen. Deze uitkomst heb ik bij de Big-5 vragenlijst gevonden en daarnaast is het ook een hele bekende en betrouwbare theorie om persoonlijkheid te meten. Het is namelijk het meest onderzochte persoonlijkheidsmodel in de psychologie waarvan vele publicaties in hoogstaande wetenschappelijke tijdschriften staan. [6]
Wat is de Big-5 theorie? ➕
Volgens de Big-5 theorie kun je iemand persoonlijkheid beschrijven doormiddel van vijf dimensies. Deze dimensies zijn extraversie, vriendelijkheid, emotionele stabiliteit, ordelijkheid en openheid. Extraversie gaat over de mate waarin iemand behoefte heeft aan contact met anderen. Vriendelijkheid gaat over de mate waarin iemand van zijn of haar eigen belang uitgaat of meer oog heeft voor de belangen van anderen. Emotionele stabiliteit gaat er over of iemand van nature kalm is en niet snel van stuk te brengen bent is, of dat iemand wat gevoeliger is en sneller stres ervaart. Ordelijkheid gaat over de manier hoe iemand tewerk gaat. Is dit structureel en systematisch, of is iemand wat flexibeler en soms wat chaotisch. Als laatste gaat openheid over de mate waarin iemand openstaat voor nieuwe ervaringen. Door van elke dimensie aan te geven in welke mate deze van iemand op toepassing is, kan het karakter van een persoon omgeschreven worden. Iedere dimensie heeft dus ook een tegenovergestelde eigenschap. [7] Een belangrijk kenmerk van de Big-5 is dat de scores op karaktertrekken normaal verdeeld zijn. Dat wil zeggen dat iemand volgens de test bijvoorbeeld niet per se extravert of introvert is, maar dat iemand hier ook tussenin kan zitten. [8]
Hoe stel je een persoonlijke vragenlijst samen? ➕
Voor mijn ‘Proof of Concept wilde ik een vragenlijst samenstellen aan de hand van de Big-5 theorie. Hiervoor heb ik de hulp ingeschakeld van deskundige Alena Goede. Zij is afgestudeerd van de opleiding Psychologie en geeft les aan Psychologie studenten op de universiteit in Tilburg. In twee verschillende sessies hebben wij gewerkt aan de vragenlijst die gebaseerd is op de Engelse vragenlijst van de Big-5 theorie. [9]
Foto 1. Vragenlijst Engelse Big-5
Deze vragenlijst bestaat uit stellingen waarop iemand moet beantwoorden hoeveel betrekking deze stelling op diegene heeft. Voor ieder persoonlijkheidstype worden er tien vragen gesteld, dus in totaal bestaat de lijst uit vijftig vragen. Als eerste stap hebben we de stellingen vertaald naar het Nederlands. Daarna hebben we bij iedere stelling twee tegenovergestelde karaktereigenschappen gekozen die bij deze vraag past. Het viel op dat er verschillende vragen twee keer gesteld werden, maar dan op een tegenovergestelde manier. Alena vertelde mij dat dit gedaan wordt voor de betrouwbaarheid van de test. Wanneer iemand twee keer op dezelfde manier antwoord, is het antwoord betrouwbaar. Een voorbeeld hiervan zijn de stellingen: ik ben meestal relaxed en ik ben snel gestrest. Ik vond vijftig vragen in totaal redelijk veel, daarom hebben we in overleg een aantal dubbel gestelde vragen geschrapt of deze opgevuld met een andere vraag naar een karaktereigenschap die wij hierbij vonden missen. Zo zijn we uiteindelijk op veertig vragen gekomen, dus acht vragen per Big-5 categorie. In de foto zie je hieronder wat uiteindelijk de vragen zijn geworden en welke karaktereigenschappen we hierbij hebben gekozen. Deze karaktereigenschappen hebben we gekozen op basis van de inbreng van Alena en een overzicht dat ik al eerder heb gemaakt voor het tweede prototype. In dit overzicht ben ik op zoek gegaan naar karaktereigenschappen die horen bij de vijf dimensies van de Big-5 en heb deze verdeeld over een canvas.
Foto 2. Samengestelde vragenlijst